به منظور مواجهه بلندمدت با چالشهای حکمرانی شهری متأثر از بیماری کرونا، تبیین صورتمسئلههای دارای اولویت در حوزه حکمرانی شهری لازم است انجام گیرد. به همین منظور پرسشهایی طرح شده است که میتواند توسط جامعه اندیشگاهی کشور موردبررسی قرار گرفته و برای آنها پاسخ مقتضی ارائه گردد. بخش اول این پرسشها در قسمت اول این یادداشت ارائه شد.
- باید دقت کرد که چه کارکردهایی از مدیریت شهری در این ایام دچار اختلال شدهاند و راهحل رفع آنها، با تأکید بر کاهش فعالیتهای نیروی انسانی و یافتن و طراحی راههای جایگزین چه میتواند باشد؟ اساساً چه دسته از فعالیتهای شهرداری امکان جایگزین شدن با فعالیتهای غیر انسانمحور دارند؟
- یکی از مواردی که باید در اینگونه موضوعات موردتوجه قرار گیرد وجوه امنیتی موضوع است. این بحرانها قطعاً تبعاتی برای امنیت ملی دارند. ترس عمومی و نارضایتی گسترده بالقوه موجد ناامنی ملی با عوارض مشخص سیاسی است. بروز موضوعات قومیتی و تعصبات منطقهای در ضعف و یا فقدان نظام مقتدر و قابلاعتماد تصمیمگیری حکومتی از دیگر عوارض قابل پیشبینی است. حکمرانی محلی، اعم از مدیریت شهری یا دیگر ارکان حاکمیتی، بهخصوص در شهرهای کوچک که جوامع محلی قوی و پیوستهای دارند، امکان کاهش تعارضات و بهبود جنبههای امنیتی موضوع را فراهم میکند. وقت آن است که حکمرانی محلی به انحاء گوناگون تقویت شده و در راستای تقویت تصمیمات کوتاهمدت و بلندمدت حاکمیت در قبال اپیدمی کرونا استفاده شود.
- نکتهٔ مهم، توجه به تکرارپذیر بودن این پدیده است. متأسفانه با ازهمگسستگی اکوسیستم جهانی و آشوبی که در اکوسیستم کرهٔ زمین به وجود آمده است و همچنین تغییرات اقلیمی جهانی که پیشران و تشدیدکنندهٔ بسیاری از پدیدههاست ما پسازاین باید برای مقابله کروناهای متعدد و رنگارنگ آماده باشیم؛ یعنی همهٔ دولتها و ملتها باید آماده باشند. از ماهها پیش بهداشت جهانی بروز یک بیماری اپیدمی جهانی را پیشبینی کرده بود و بروز این بیماری ازاینجهت برای سیاستگزاران سلامت جهانی غافلگیرانه نبود. پس باید برای شیوع بیماریهای ناشناخته و با قابلیت همهگیری و متأسفانه خطرناک برای اگر نه هر زمستان ولی هر دو تا سه زمستان یکبار آماده باشیم. این بلایی است که با تخریب طبیعت و محیطزیست بر سر خود آوردهایم و شاید موجبی باشد برای اصلاح رابطهٔ بشر با مادر طبیعت. پس لازم است توجه شود که این نوع بررسیها یکبارمصرف نیست و اصولاً باید حکمرانیها خود را برای زیست در این شرایط کاملاً متفاوت و بالقوه هراسانگیز آماده کنند.
- با توجه به تکرارپذیر بودن این حوادث به نظر میرسد میشود استانداردهایی برای ارائه خدمات در شرایط شیوع بیماریهای واگیردار با تأیید مراجع ملی و جهانی بهداشت تعریف و تصویب کرد. به نظر میرسد حداقل کسبوکارهای بزرگ خصوصی مانند آژانسهای مسافرتی و هتلهای بزرگ و... توان و همچنین انگیزه لازم برای رعایت این استانداردها را در شرایط بحرانی داشته باشند. این باعث میشود که تمام کسبوکارها در سطح ملی و همچنین در سطح جهانی در موقع بروز بحرانهای اینچنینی دچار رکود نشوند و یا حداقل با ضرر و زیان کمتری بتوانند ادامه فعالیت دهند.
- یکی از معضلات اساسی کنترل کرونا، حاشیهنشینهای شهرها هستند. افراد کم درامد، با تراکم جمعیتی بالا در فضای محدود، فاقد دسترسی به امکانات اولیه بدون پشتیبانیهای اولیه خدماتی و درمانی همچون بیمه، البته بعضاً کمتوجه به توصیههای بهداشتی و حاکمیتی، مستعد ابتلای بالا و در پس آن، تأثیر در شیوع بیماری هستند. در شهرهایی همچون مشهد که جمعیت اسکان غیررسمی تا یکسوم جمعیت مشهد میرسد، این خطر شدیدتر هم میشود. کودکان کار و جوامعی همچون دروازه غار و هرندی و امثال آن نیز در این دایره جای میگیرند. نحوه مواجهه صحیح با این قشر کمتر دیده شده چیست؟
اندیشگاه مهاد