نشست اول از سلسله نشست های «ناسیاستگذاری لجستیک و ترابری هوشمند در کشور» با موضوع «ترانزیت و تبدیل ایران به هاب تجاری منطقه» توسط موسسه آیندهنگری عمران ایران (عمرانبان) در 23 آذر 1400 در موزه پست و ارتباطات برگزار شد. در این نشست اندیشهورزانی از بنیاد توسعه فردا، مرکز آینده پژوهی جهان اسلام، اندیشکده گفتمان، اندیشکده حمل و نقل ایران، اندیشکده مهاد، پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه شریف، گروه علمی طیف، اندیشکده سیاستگذاری صنعتی امیرکبیر، شرکت تترا، موسسه مدیریت زنجیره تأمین آمادگران، اندیشکده جاده ابریشم و سایر اندیشه ورزان این حوزه، به معرفی فعالیت مجموعههای خود و بیان نقطهنظراتشان پرداختند.
در ابتدا دکتر مرتضوی زنجانی مقدمهای در مورد مفهوم لجستیک، اهمیت آن و ارتباط مساله لجستیک با برخی مسایل زیربنایی دیگر همچون قاچاق، صادرات و واردات، و ساماندهی نظام تولید بیان کرد. مهندس نخستین از مدیران بخش خصوصی نیز به بیان اهمیت استفاده از قابلیتهای بخش خصوصی در این امر و پرهیز از نگاه امنیتی و نامحرم دانستن بخش خصوصی پرداخت. دکتر عطاری مدیر عامل بنیاد توسعه فردا برگزاری این سلسله نشستها را گامی مهم در جهت حرکت در نظام سیاستگذاری دانست و توجه به سه امر تصویرسازی از آینده، حضور تمامی صاحبان منفعت و بازیگران موثر، و تلاش برای دستیابی به قائدهها و اصول براساس این مشارکت را ضروری دانست. وی فرایند دورهم جمع شدن اندیشکدهها و بخش خصوصی برای حل موانع لجستیک را شکلی از انسداد بروکراسی در کشور دانست چرا که بطور طبیعی انتظار میرود دولت ها برای حل این مشکلات اقدام کنند.
در ادامه هر یک از حضار به بیان فعالیتهای اندیشگاهی خود در حوزه مورد بحث پرداختند. رضوی از شرکت تترا تصریح کرد: عدم وجود زیرساختهای لجستیک هوشمند و حمل و نقل منجر به مشکلاتی بر سر راه شرکتهای بخش خصوصی و استارتاپها شده است. لذا حل مسائل و راه حلیابی با حکمرانی ضروری است.
دکتر سلیمانی سدهی از موسسه آمادگران به اهمیت موضوع یکپارچگی پرداخت. پراکندگیها و جداییها منجر به عدم حل این مشکلات شده است. نگاه به این حوزه مانند نگاه به فیل در حکایت معروف مولانا است. باید یکپارچگی در نگاههای متعدد به این حوزه ایجاد شود.
نماینده گروه علمی طیف خاطر نشان کرد: در بحث مخابرات و اینترنت اشیاء حوزه لجستیک هوشمند امری بسیار مهم است. ضروری است در ذیل یک اکوسیستم به تعریف بازیگران این حوزه پرداخته شود و قرار گرفتن این بازیگران متعدد در کنار هم، موجب همافزایی و رفع مشکلات تعارض منافع در این حوزه حیاتی گردد.
دکتر کیوانیان از پژوهشگران این حوزه با بیان اینکه تحقیقات متعددی در این حوزه انجام شده است بر عملی و بالفعل شدن این تحقیقات و پیمایشها تأکید کرد. خانم روشنا از اندیشکده جاده ابریشم در این خصوص گفت: نگاه به کشور و تطبیق این نگاه با واقعیت جاری مهم است.
تجربه ضیائی از کار در حوزه لجستیک ابتدا به تلاش برای توسعه زیرساختهای فنی معطوف بوده است، اما با توجه به واقعیتهای میدانی، امروز به زعم وی چیزی بنام ترانزیت در کشور اتفاق نمیافتد و حتی از زیرساختهای فنی موجود هم استفاده مناسبی صورت نمیگیرد. به نظر میرسد مشکل در حوزه لجستیک از جنس کمبودهای فنی نیست و نیاز به اصلاح در سیاستگذاری وجود دارد.
دکتر رحمتی از منظر آمایش و توسعه سرزمینی به مساله لجستیک پرداخت و فرصت ترانزیتی ایران و نیاز منطقه به کریدورها را امکانی بیبدیل برای حل مسائل کشور و رفع مشکلات توسعهای کشور از طریق لجستیک هوشمند دانست.
نماینده گروه ایتان تصریح کرد:
خلاء مسئلهیابی جدی است. نگاه فیزیکی در این حوزه به حل مشکلات کمک نکرده و مشکلات موجود علل دیگری دارند. اندیشکده گفتمان بر ایجاد قرارگاهی معین به عنوان نهادی مستقل در بخش لجستیک هوشمند تاکید کرد. این قرارگاه و نهاد باید بتواند با دستگاه های تقنینی در ارتباط بوده و به صورت چابک حرکت کرده و مسائل و مشکلات پیش روی را حل کند.
دکتر انصاری در خصوص اهمیت توسعه زیرساختهای سخت افزاری و نرم افزاری در مساله لجستیک صحبت کرد. چرا که این زیرساختها اشتراکاتی با بخشهای مدیریت بحران دارند و در شرایط مواجهه با مخاطرات وجود امکانات حمل و نقل و زیرساختهای نرم افزاری، اهمیت خود را نشان می دهد.
نماینده مرکز آینده پژوهی جهان اسلام وضعیت جغرافیایی کشور را نعمتی الهی دانست و بر ضرورت توجه به مباحث فلسفی «راه»، مولفههای آن و اثرات آن بر نظام سیاستگذاری و زیستی تاکید کرد. از منظر وی، بازی بزرگ قرن 19 در زمان سلسله قاجار منجر به تضعیف موقعیت ژئوپلتیکی کشور گردید. امری که در زمان حاضر نیز شاهد آن هستیم. درک پارادایم راه حیاتی است و فهم آن با درک تاریخ و جغرافیای این کشور ممکن است. تجربه تاریخی نشان میدهد که کشور ما کشوری گذرمحور و ترانزیت محور است. لذا توجه به کلان استراتژی در حوزه لجستیک و ژئوپلتیک راه و دیپلماسی راه در سیاستگذاری در این حوزه ضروری است.
دکتر رئیسی نژاد جایگاه ژئواستراتژیک ایران بعنوان کشوری در دهانه سه قاره و موقعیت ترانزیتی آنرا عامل تاریخی قدرت کشور دانست. وی با تاکید بر لزوم عدم غفلت از ذهنیت استراتژیک بر تفاوت دو واژه ی »کریدور» و «راه» اشاره کرد. به بیان ایشان هر راهی کریدور نیست اما هر کریدوری راه است. با ایجاد کریدور یک زیست و زندگی ایجاد گردد و سیستم اقتصادی تغییر میکند. بحث ترانزیت نمود یک وابستگی متقابل در عرصه ی جهانی است. با ایجاد این وابستگی متقابل و ایجاد بازدارندگی عمومی میتوان اثرات تحریم ها بر کشور را خنثی کرد. فهم دیپلماسی راه موجب شکل گیری راه ها و زندگی نوین خواهد شد.
در پایان اورازانی با بیان اهمیت گفتگوی بین نخبگانی در مسائل کشور، همدلی صاحبان نقطه نظرات مختلف برای درک متقابل و حرکت بسوی حل مسائل را ضروری دانست.
این نشست با هدف گفتمانسازی فعالان اندیشگاهی و بخش خصوصی حول محور لجستیک و ترابری هوشمند در کشور برگزار شد. در این نشست تلاش شد با واکاوی مسائل مختلف این حوزه و حضور ذینفعان، ابعاد مختلف مساله لجستیک بررسی شود تا بتوان سیاستگذاران را بیش از پیش متوجه برکات این امر نمود. صنعت لجستیک، فرصت و ضرورتی است که اگر زود بجنبیم، مشکلات متعددی را در کنار خود حل خواهیم کرد و مزایای رقابتی جذابی را برای کشور به ارمغان خواهد آورد.