«کرونا؛ اهرمی برای تغییر پارادایم»

 

 

 

  •  یادداشت مهمان

 

?  سال ها و قرن هاست که دنیا به سبک غرب و با پارادایم غربی ها اداره می شود. الگوهای حکمرانی خود را شکل داده اند و با انواع ابزارها برای بسط آن به تمام عالم متوسل شده اند. برای این سبک حکمرانی، صورتی جذاب و پر زرق و برق بنام نهادهای بین المللی و سازمان های فراملی پدید آوردند و به ظاهر، همه جوامع را سهیم کردند ولی در حقیقت، همه را به بازی گرفتند و محدود کشورها و لابی هایی بازیگردانان صحنه جهانی شدند. آنچه که اراده می کردند از ساز و کارهای خود ساخته و به ظاهر جهانی که در انواع پروتکل های امنیتی و نظامی و اطلاعاتی پیچیده شده بود، به تصویب می رساندند و آنچه در اراده آن ها نبود، در نطفه خفه می شد.

 


 ? پارادایم حکمرانی جهانی به سبک غرب، سال هاست مستقر است و توسعه می یابد و برای پرسش های مختلف در مورد مبنای تفکر (سکولاریسم)، الگوی حکمرانی (لیبرال دموکراسی)، سبک زندگی (منفعت طلبی و لذت گرایی)، توسعه شهری و فناوری و غیره، پاسخ هایی ارائه کرده که به دلیل بهره مندی از ابزارهای مختلف و فریب افکار عمومی، مورد پذیرش قرار گرفته است. ولی در این میان، افکار عمومی جهان در مواجهه با این رویدادها، ابهامات و سوالاتی اساسی دارد. علی رغم این که بخش اعظم دنیا از پنجره رسانه های غربی، به این عالم می نگرند، به مدد توسعه تکنولوژی های ارتباطی و اطلاعاتی (ICT) روز به روز دامنه ابهامات و پرسش های بی پاسخ افکار عمومی بیشتر می شود و امکان سرپوش گذاشتن و توجیه کردن اقدامات ویرانگر و وحشیانه، کاهش می یابد.
اکنون پرسش های متعدد و تکان دهنده ای درون این پارادایم بی پاسخ مانده و در نتیجه، زمینه ظهور پارادایم نوین در حکمرانی جهانی ایجاد شده است.



? مسئله اساسی این است که تغییر پارادایم ها ساده نیست زیرا پارادایم ها با گوشت و پوست افراد و جوامع آمیخته است و به دلیل سابقه تاریخی، درون جوامع ریشه دارد و به تعبیری برای حرکت، اینرسی بالایی دارد و به راحتی تغییر نمی کند علاوه بر این که منافع بسیاری در گرو استقرار و بقای پارادایم فعلی است و این گروه ها یا افراد، معارضان تغییر پارادایم خواهند بود یعنی تغییر پارادایم خصوصا در عرصه حکمرانی جهانی، سر منشاء تقابل ها و نبردهای گسترده ای خواهد بود. زیرا غرب به راحتی از این میدان به در نمی رود و منافع عمیق و بلند مدتش را رها نمی کند. در نتیجه هر تغییر پارادایمی نیازمند یک نقطه اهرمی ست. یعنی باید یک حرکت کوچک که اثرگذاری بزرگ داشته باشد، رخ دهد، مانند جرقه ای در فضای بسته و مملو از گاز.



 ? کرونا می تواند نقش این اهرم را ایفا کند. اهرمی برای تغییر پارادایم حکمرانی جهانی و ظهور پارادایمی نوین. کرونا می تواند همان جرقه برای یک انفجار در اتاق های در بسته لابی ها و قدرت های جهانی باشد که منجر به تغییر زمین بازی و قواعد حکمرانی شود. در این صورت ما در آستانه یک نظم نوین هستیم البته نظم نوین نه به سبک غرب بلکه به سبک بازیگران و ذینفعان جدید. نشانه های این نظم نوین سال ها ست آشکار شده و پیش بینی ها از جهان چند قطبی و شکل گیری ائتلاف های کوچک و بزرگ جهانی و تعامل و تقابل آن ها بارها مطرح شده است. چرخش قدرت از غرب به شرق به دلیل توسعه چین و هند و برخی دیگر از کشورهای شرقی، احساس می شود که همگی نشانه های تغییر پارادایم است.



? انقلاب اسلامی به دلیل ماهیت پویا و پیش رونده انقلاب و به دلیل ایستادگی بیش از چهار دهه در مقابل پارادایم مستقر و نیز شکل دهی یک جریان مقاومت در سطح منطقه و پیروزی های پی در پی این جریان در تقابل با اراده بازیگران قلدر حکمرانی جهانی، اکنون در آغاز گام دوم، با ماموریت جهانی در خلق پارادایم نوین حکمرانی مواجه است. ماموریتی که در افق انقلاب به تمدن نوین اسلامی ختم می شود، در افق منطقه به ائتلاف قدرتمند و پر هیبت مقاومت اسلامی و در افق جهانی به تبدیل شدن جهان اسلام و ائتلاف مقاومت به یکی از بازیگران اصلی در حکمرانی جهانی منجر می شود.

 


? نتیجه: کرونا یک نقطه پروانه ای در عالم حکمرانی جهانی است که می تواند طوفان های بزرگ را در پی داشته باشد. طوفان هایی که آرایش کنونی را بهم می ریزد و نظمی نوین پدید می آورد و زمینه شکل گیری تمدن هایی نوظهور را مهیا می کند. انقلاب اسلامی با درایت حضرت آیت الله خامنه ای سال هاست در اندیشه تمدن نوین اسلامی است و چندی ست که با آغاز چله دوم، در فکر نقش آفرینی جهانی است. امید است ایرانیان خصوصا جوانان عزیز، قدر این موقعیت را بدانند و با توکل بر خدا، در فرایند تغییر پارادایم حکمرانی جهانی، با بهره مندی از پنجره های فرصت تاریخی (جامعه جوان، منابع سرزمینی، موقعیت ژئوپلیتیک، ظرفیت های معطل مانده و ....) بتوانند ضمن نقش آفرینی راهبردی در عرصه جهانی، جهش اقتصادی و اجتماعی ایران را رقم بزنند.

  

 

محمدمجید فولادگر_ریاست پژوهشکده چشم‌انداز و آینده‌پژوهی